#16 Twee liederen voor Witte Donderdag 

Anders dan in liedboek voor de kerken 1973 is in liedboek 2013 een onderscheid gemaakt tussen de Veertigdagentijd en de Drie dagen van Pasen beginnend vanaf lied 564a. De Drie dagen van Pasen, ook wel het Paastridum of Triduum Sacrum genoemd, omvatten de laatste drie dagen van de Stille- ook wel Goede Week genoemd. Deze drie dagen begint met Witte Donderdag vervolgens Goede Vrijdag en tot slot de Paaswake op Stille Zaterdag.

Bij de viering van Witte Donderdag staan er een tweetal gebeurtenissen centraal. De voetwassing door Jezus van zijn leerlingen en het laatste avondmaal. Opvallend is dat de liturgische kleur wit is ondanks dat we ons toch nog in de veertigdagentijd bevinden maar het verklaart wel waarom Witte Donderdag aan zijn naam is gekomen. Dit heeft er namelijk mee te maken dat wit staat voor goed of heilig.

In het liedboek staan een aantal liederen naar de gebeurtenissen op Witte Donderdag en in deze aflevering wil ik twee lieden voor het voetlicht halen:

1. Lied 565 ‘Het hoogste woord daalt uit het licht’ beschrijft fragmentarisch de gebeurtenis van het laatste avondmaal. De oorsprong van deze vroeg kerkelijke hymne, tekst geschreven door Thomas van Aquino (1225-1274), is eigenlijk bedoelt voor de adventsperiode maar is door de redactie van liedboek 2013 ingedeeld onder de categorie Drie dagen van Pasen. In strofe twee en drie worden de gebeurtenissen tijdens het laatste avondmaal verder belicht en met name strofe drie is toch wel een hoogtepunt waarin Christus, door zich zelf, aan ons voedt. Het lied wordt besloten met een doxologie, de aanbidding van de Vader, Zoon en Heilige Geest. Hoewel de tekst vrij oud is, Jan Willem Schulte Nordholt (1920-1995), heeft de tekst vanuit het Latijns vertaald, is de melodie in het liedboek van jongere datum. Floris van der Putt (1915-1990) schreef deze melodie in 1988 en heeft als uitgangspunt de oorspronkelijke Gregoriaanse melodie van Vebrum supernum maar die in de traditie vaker voor Jesu dulcis memoria van (waarschijnlijk) Bernardus van Clairvaux (1090-1153) afkomstig is.
    
2. Lied 569 ‘Toen Jezus wist: nu is gekomen’ hoort bij de andere genoemde gebeurtenis op Witte Donderdag. Overigens veel liederen over de voetwassing zijn er niet dus dat maakt dit lied extra bijzonder. Het Johannesevangelie is het enige evangelie die deze gebeurtenis, Johannes 13 1-20, heeft beschreven. Jaap Zijlstra (1933-2015) schreef de tekst van dit bijzondere lied en de melodie is afkomstig van Johanna Wagenaar (1900-1990). Bij het zingen van dit lied moeten we beseffen dat voor Jezus Goede Vrijdag was begonnen. Voor de Joden begint de nieuwe dag s’ avonds bij zonsondergang. Immers in Genesis 1: 5 staat ‘Het werd avond en het werd morgen. De eerste dag’. Rabbijnen zien daarin een profetie het gaat van duisternis naar licht en Jezus wist dat het door de nacht heen gaat naar de morgen, door het lijden en door de diepte heen naar de Opstanding.

Bas Koster

Luistervoorbeelden

NLB 565 ‘Het hoogste woord daalt uit het licht’ koraal en variatiereeks van en door Hans van Haeften
https://soundcloud.com/user-315798237/het-hoogste-woord-daalt-uit-het-licht 
Uitleg over de compositie:  https://www.youtube.com/watch?v=qxVGLP4KA1o

Gebruikte bronnen: 
- liedboekcompendium.nl 
Meer informatie over dit lied is te vinden op liedboekcompendium.nl