#25 Een hymne over Hemelvaartsdag

‘Halleluja! Wat, Galileeërs, staat u te staren? Zoals Hij ging, zal Hij tot u komen. Halleluja!’ Zo klinkt de introïtusantifoon op Hemelvaartsdag of bij onze oosterburen beter bekend als Christi Himmelfahrt. De tekst van deze antifoon is naar Handelingen 1 vers 11 en de psalm die bij Hemelvaartsdag hoort is Psalm 47 ‘Volken wees verheugd, jubel, toon uw vreugd, prijs met handgeklap ’s Heren koningschap.’ Aangezien Hemelvaartsdag in de paastijd valt is het logisch dat deze antifoon begint en afgesloten wordt met Halleluja net zoals alle anderen zeven paaszondagen.

Een oud lied dat bij Hemelvaartsdag hoort is lied 661 ‘Ten hemel opgevaren is’. De tekst van dit lied is al zeer oud en voert zelfs terug naar de Latijnse Hymne ‘Coelos ascendit hodie’. De Duitse tekst is rond 1600 vertaald door Bartholomäus Gesius (1560-1613) en de Nederlandse dichter Jan Willem Schulte Nordholt (1920-1995) maakte een Nederlandse vertaling van dit lied. Bijzonder aan de tekst van dit lied is dat er veel wordt gerefereerd aan de psalmen en aan het credo, geloofsbelijdenis.

In strofe één en twee staat geschreven dat Jezus Christus naar de hemel opgevaren is en zit aan de rechterhand van God. Hiermee wordt verwezen naar de geloofsbelijdenis van Nicea. In strofe drie zingen we dat Christus Hemelvaart al geschreven staat in de psalmen. Hierbij moeten we denken aan Psalm 47: 6 en Psalm 68: 19 maar als we naar de vierde strofe kijken zal de dichter ook gedacht hebben aan Psalm 110: 1 en Psalm 132: 11. Zoals bij veel middeleeuwse hymnen gebruikelijk is, eindigt die lied met een trinitarische doxologie, een lofgezang op de drie-ene God.

De melodie van dit lied is geschreven door Melchior Franck (1573-1639). Gelijk in de eerste regel zien we dat Franck goed naar de tekst heeft gekeken want bij ‘Ten hemel opgevaren is’ stijgt de melodie ook wat ook gebeurt bij de eerste regel van strofe vijf. 
Cantate BWV 43 ‘Gott fähret auf mit Jauchzen’ van Johann Sebastian Bach (1685-1750) doet ons sterk denken aan de woorden van Psalm 47. Een feestelijke cantate waarin er ook ruimte is gemaakt voor de trompet om de feestelijkheid extra te benadrukken.

Luistervoorbeelden

NLB 661 ‘Ten hemel opgevaren is’
https://www.youtube.com/watch?v=gn1xHMiIzsg

Cantate BWV 43 ‘Gott fähret auf mit Jauchzen’ van Johann Sebastian Bach (1685-1750)
https://www.youtube.com/watch?v=PnWyQUR7d3o

Gebruikte bronnen:
- liedboekcompendium.nl
Meer informatie over dit lied is te vinden op liedboekcompendium.nl